ง. ปริยาทานฏฺฐนิทฺเทโส

กถํ ปริยาทานฏฺเฐน อินฺทฺริยานิ ทฏฺฐพฺพานิ? อธิโมกฺขฏฺเฐน สทฺธินฺทฺริยํ อสฺสทฺธิยํ ปริยาทิยติ , อสฺสทฺธิยปริฬาหํ ปริยาทิยติฯ ปคฺคหฏฺเฐน วีริยินฺทฺริยํ โกสชฺชํ ปริยาทิยติ, โกสชฺชปริฬาหํ ปริยาทิยติฯ อุปฏฺฐานฏฺเฐน สตินฺทฺริยํ ปมาทํ ปริยาทิยติ, ปมาทปริฬาหํ ปริยาทิยติฯ อวิกฺเขปฏฺเฐน สมาธินฺทฺริยํ อุทฺธจฺจํ ปริยาทิยติ, อุทฺธจฺจปริฬาหํ ปริยาทิยติฯ ทสฺสนฏฺเฐน ปญฺญินฺทฺริยํ อวิชฺชํ ปริยาทิยติ, อวิชฺชาปริฬาหํ ปริยาทิยติฯ เนกฺขมฺเม ปญฺจินฺทฺริยานิ กามจฺฉนฺทํ ปริยาทิยนฺติฯ อพฺยาปาเท ปญฺจินฺทฺริยานิ พฺยาปาทํ ปริยาทิยนฺติฯ อาโลกสญฺญาย ปญฺจินฺทฺริยานิ ถินมิทฺธํ ปริยาทิยนฺติฯ อวิกฺเขเป ปญฺจินฺทฺริยานิ อุทฺธจฺจํ ปริยาทิยนฺติ…เป.… อรหตฺตมคฺเค ปญฺจินฺทฺริยานิ สพฺพกิเลเส ปริยาทิยนฺติฯ เอวํ ปริยาทานฏฺเฐน อินฺทฺริยานิ ทฏฺฐพฺพานิฯ

จ. ปติฏฺฐาปกฏฺฐนิทฺเทโส

[203] กถํ ปติฏฺฐาปกฏฺเฐน อินฺทฺริยานิ ทฏฺฐพฺพานิ? สทฺโธ สทฺธินฺทฺริยํ อธิโมกฺเข ปติฏฺฐาเปติ, สทฺธสฺส สทฺธินฺทฺริยํ อธิโมกฺเข ปติฏฺฐาเปติฯ วีริยวา วีริยินฺทฺริยํ ปคฺคเห ปติฏฺฐาเปติ, วีริยวโต วีริยินฺทฺริยํ ปคฺคเห ปติฏฺฐาเปติฯ สติมา สตินฺทฺริยํ อุปฏฺฐาเน ปติฏฺฐาเปติ, สติมโต สตินฺทฺริยํ อุปฏฺฐาเน ปติฏฺฐาเปติฯ สมาหิโต สมาธินฺทฺริยํ อวิกฺเขเป ปติฏฺฐาเปติ, สมาหิตสฺส สมาธินฺทฺริยํ อวิกฺเขเป ปติฏฺฐาเปติฯ ปญฺญวา ปญฺญินฺทฺริยํ ทสฺสเน ปติฏฺฐาเปติ, ปญฺญวโต ปญฺญินฺทฺริยํ ทสฺสเน ปติฏฺฐาเปติฯ โยคาวจโร ปญฺจินฺทฺริยานิ เนกฺขมฺเม ปติฏฺฐาเปติ, โยคาวจรสฺส ปญฺจินฺทฺริยานิ เนกฺขมฺเม ปติฏฺฐาเปนฺติฯ โยคาวจโร ปญฺจินฺทฺริยานิ อพฺยาปาเท ปติฏฺฐาเปติ, โยคาวจรสฺส ปญฺจินฺทฺริยานิ อพฺยาปาเท ปติฏฺฐาเปนฺติฯ โยคาวจโร ปญฺจินฺทฺริยานิ อาโลกสญฺญาย ปติฏฺฐาเปติ, โยคาวจรสฺส ปญฺจินฺทฺริยานิ อาโลกสญฺญาย ปติฏฺฐาเปนฺติฯ โยคาวจโร ปญฺจินฺทฺริยานิ อวิกฺเขเป ปติฏฺฐาเปติ , โยคาวจรสฺส ปญฺจินฺทฺริยานิ อวิกฺเขเป ปติฏฺฐาเปนฺติ…เป.… โยคาวจโร ปญฺจินฺทฺริยานิ อรหตฺตมคฺเค ปติฏฺฐาเปติ, โยคาวจรสฺส ปญฺจินฺทฺริยานิ อรหตฺตมคฺเค ปติฏฺฐาเปนฺติฯ เอวํ ปติฏฺฐาปกฏฺเฐน อินฺทฺริยานิ ทฏฺฐพฺพานิฯ

สุตฺตนฺตนิทฺเทโส จตุตฺโถฯ

5. อินฺทฺริยสโมธานํ

[204] ปุถุชฺชโน สมาธิํ ภาเวนฺโต กติหากาเรหิ อุปฏฺฐานกุสโล โหติ? เสกฺโข สมาธิํ ภาเวนฺโต กติหากาเรหิ อุปฏฺฐานกุสโล โหติ? วีตราโค สมาธิํ ภาเวนฺโต กติหากาเรหิ อุปฏฺฐานกุสโล โหติ? ปุถุชฺชโน สมาธิํ ภาเวนฺโต สตฺตหิ อากาเรหิ อุปฏฺฐานกุสโล โหติฯ เสกฺโข สมาธิํ ภาเวนฺโต อฏฺฐหิ อากาเรหิ อุปฏฺฐานกุสโล โหติฯ วีตราโค สมาธิํ ภาเวนฺโต ทสหิ อากาเรหิ อุปฏฺฐานกุสโล โหติฯ

ปุถุชฺชโน สมาธิํ ภาเวนฺโต กตเมหิ สตฺตหากาเรหิ อุปฏฺฐานกุสโล โหติ? อาวชฺชิตตฺตา อารมฺมณูปฏฺฐานกุสโล โหติ, สมถนิมิตฺตูปฏฺฐานกุสโล โหติ, ปคฺคหนิมิตฺตูปฏฺฐานกุสโล โหติ, อวิกฺเขปูปฏฺฐานกุสโล โหติ, โอภาสูปฏฺฐานกุสโล โหติ, สมฺปหํสนูปฏฺฐานกุสโล โหติ, อุเปกฺขูปฏฺฐานกุสโล โหติ – ปุถุชฺชโน สมาธิํ ภาเวนฺโต อิเมหิ สตฺตหิ อากาเรหิ อุปฏฺฐานกุสโล โหติฯ

เสกฺโข สมาธิํ ภาเวนฺโต กตเมหิ อฏฺฐหิ อากาเรหิ อุปฏฺฐานกุสโล โหติ? อาวชฺชิตตฺตา อารมฺมณูปฏฺฐานกุสโล โหติ, สมถนิมิตฺตูปฏฺฐานกุสโล โหติ, ปคฺคหนิมิตฺตูปฏฺฐานกุสโล โหติ, อวิกฺเขปูปฏฺฐานกุสโล โหติ, โอภาสูปฏฺฐานกุสโล โหติ, สมฺปหํสนูปฏฺฐานกุสโล โหติ, อุเปกฺขูปฏฺฐานกุสโล โหติ, เอกตฺตูปฏฺฐานกุสโล โหติ – เสกฺโข สมาธิํ ภาเวนฺโต อิเมหิ อฏฺฐหิ อากาเรหิ อุปฏฺฐานกุสโล โหติฯ

วีตราโค สมาธิํ ภาเวนฺโต กตเมหิ ทสหิ อากาเรหิ อุปฏฺฐานกุสโล โหติ? อาวชฺชิตตฺตา อารมฺมณูปฏฺฐานกุสโล โหติ…เป.… เอกตฺตูปฏฺฐานกุสโล โหติ, ญาณูปฏฺฐานกุสโล โหติ, วิมุตฺตูปฏฺฐานกุสโล โหติ – วีตราโค สมาธิํ ภาเวนฺโต อิเมหิ ทสหิ อากาเรหิ อุปฏฺฐานกุสโล โหติฯ